ASTIM GİDEREK ARTIYOR
ASTIM GİDEREK ARTIYOR: DÜNYA VE TÜRKİYE’DE YÜKSELEN BİR SOLUNUM TEHDİDİ
Astım, dünyada ve Türkiye’de en sık rastlanan kronik solunum yolu hastalıklarından biri haline gelmiştir. Özellikle çocukluk çağında başlayan ve yaşam boyu sürebilen bu hastalık, son yıllarda çevresel faktörlerin ve yaşam tarzı değişikliklerinin etkisiyle daha sık görülmeye başlamıştır.
Astım Nedir?
Astım, akciğerlerdeki hava yollarının iltihaplanması, şişmesi ve zaman zaman daralması ile seyreden kronik (müzmin) bir hastalıktır. Bu daralma geri dönüşlüdür, yani uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Astım atağı sırasında hava yolları kasılır, mukus üretimi artar ve bu durum nefes almayı zorlaştırır.
Belirtiler Nelerdir?
Astım atakları hafiften şiddetliye değişen belirtilerle ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
Nefes darlığı
Göğüste sıkışma ve baskı hissi
Nefes alıp verirken hırıltı, hışıltı ya da ıslık sesi
Kuru ve gece artan öksürük
Egzersizle artan solunum zorluğu
Bu belirtiler genellikle ataklar halinde gelir ve geçici olur, ancak bazı bireylerde sürekli olabilir.
Astımı Tetikleyen Faktörler Nelerdir?
Astım hastalığının ortaya çıkmasında ve alevlenmesinde etkili olan iki ana risk grubu vardır:
1. Kişisel Risk Faktörleri
Genetik yatkınlık (ailesinde astım olan bireylerde daha sık görülür)
Cinsiyet (Çocuklukta erkeklerde, erişkinlikte kadınlarda daha yaygındır)
Obezite (Şişman bireylerde daha şiddetli seyreder)
Alerjik bünyeye sahip olmak
2. Çevresel Risk Faktörleri
Sigara dumanı ve hava kirliliği
Ev tozu akarları, polen, küf mantarları, hayvan tüyleri
Soğuk hava veya ani hava değişiklikleri
Egzersiz, stres ve bazı ilaçlar (örneğin aspirin)
Mesleki maruziyet (kimyasallar, toz, boya vs.)
Bu çevresel faktörler, genetik olarak yatkın bireylerde astımın başlamasında veya şiddetlenmesinde doğrudan rol oynar.
Astım Giderek Neden Artıyor?
Dünya genelinde astım görülme sıklığı özellikle sanayileşmiş ve şehirleşmiş toplumlarda hızla artmaktadır. Bu artışın başlıca nedenleri:
Artan hava kirliliği
Kapalı ortamlarda geçirilen sürenin uzaması
Yetersiz havalandırma
Modern yaşam tarzı (daha az fiziksel aktivite, daha fazla işlenmiş gıda tüketimi)
Erken yaşta antibiyotik kullanımı ve hijyen teorisi (bağışıklık sisteminin uygun şekilde gelişmemesi)
Türkiye'de de özellikle büyük şehirlerde astım görülme sıklığı artış göstermektedir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde astıma bağlı iş gücü kaybı, hastane başvuruları ve yaşam kalitesi düşüklüğü ciddi bir halk sağlığı sorunu oluşturmaktadır.
Tanı ve Tedavi
Astım tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene ve nefes ölçüm testleri (spirometri) ile konulur. Astım tedavisinin amacı; atakları önlemek, belirtileri kontrol altına almak ve normal bir yaşam sürdürebilmeyi sağlamaktır.
Tedavi Yaklaşımı:
İnflamasyonu azaltan ilaçlar (kortikosteroid içeren spreyler)
Bronşları genişleten ilaçlar (nefes açıcılar)
Alerjiye bağlı astımda antihistaminikler
Atak durumunda hızlı etkili bronkodilatörler
Uygun tedavi alan bireyler, astımı tamamen kontrol altına alarak iş, okul ve sosyal yaşamlarına herhangi bir kısıtlama olmadan devam edebilirler.
Astım ile Yaşam: Alınabilecek Önlemler
Sigara içmeyin ve içilen ortamlardan uzak durun.
Ev ortamını alerjenlerden arındırın (halı, perde, toz toplayan eşyalar)
Tozlu ve kirli ortamlardan kaçının.
Düzenli egzersiz yapın (doktor önerisiyle)
Alerjen takibi yaparak tetikleyicilerden kaçının.
İlaçlarınızı düzenli kullanın, kontrol muayenelerini ihmal etmeyin.
Sonuç: Astım Kontrol Edilebilir, Önlenebilir Bir Hastalıktır
Astım her ne kadar kronik ve ömür boyu sürebilecek bir hastalık olsa da, doğru bilgi, uygun tedavi ve çevresel önlemlerle tam kontrol altına alınabilir. Astım hastaları düzenli takip ve bilinçli bir yaşam tarzı ile sağlıklı bireyler gibi yaşamlarına devam edebilir.
Unutmayın: Astım tedavisinde geç kalmak, atakların şiddetlenmesine ve hayati risklere yol açabilir. Erken tanı ve koruyucu tedavi yaklaşımları ile astımı kontrol altına almak mümkündür.
